بحران اقتصادی بزرگ آمریکا و نقش بازار مسکن در ایجاد آن (۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ میلادی)
بحران اقتصادی بزرگ آمریکا چیست و دلایل آن کدامند؟
بحران اقتصادی آمریکا، در واقع بحرانی اقتصادی در سرتاسر جهان به وجود آورد که باعث شد بسیاری از مردم سرمایه، کار و مسکن های خود را از دست بدهند. این بحران از دسامبر سال 2007 آغاز شد و تا اواسط سال 2009 ادامه داشت. البته آثار ملموس این بحران تاکنون باقیست.
مسکن آمریکا با انتخاب چکیده‌ای از مقالات منتشر شده در سایت های history.com و washingtonpost.com به بیان نقش بازار مسکن در ایجاد این بحران می‌پردازد. از نظر منتقدان، عوامل به وجود آورنده این بحران، 5 مورد بودند:
- اصلی ترین دلیل این بحران، اعطای وام مسکن به افراد با سابقه بد کردیت، بود. به این گونه وام ها، “وام با خطر بالا” گفته می شود. در اوایل هزاره دوم میلادی، شرکت های وام دهنده می خواستند از طریق اعطای وام به حداکثر درخواست کنندگان و با فروش حق این وام ها به شرکت های سرمایه داری، به سرعت پول به دست بیاورند. متاسفانه در اوایل سال 2007 میلادی و پس از این که شرکت Freddie Mac از خرید سود وام ها خودداری کرد، یکی از شرکت های وام دهنده به نام New Century اعلام ورشکستگی کرد. سپس شرکت های دیگری هم دچار ورشکستگی شدند، و این باعث شد ارزش مسکن به شدت افت کند. صاحبان مسکن مجبور بودند پول بسیار بیشتری از ارزش مسکن خود را به بانک ها پس دهند. ارزش سهام نیز کاهش یافت و بسیاری از مردم سرمایه های خود را از دست دادند.
- یکی دیگر از دلایل این بحران، این بود که بسیاری از مردم شغل رسمی نداشتند (یا به عباراتی self-employed بودند) و اقدام به دریافت وام های low-doc یا بدون نیاز به ارائه مدارک معتبر منبع درآمد، کردند. این باعث شد که بسیاری از مردم نتوانند مبلغ وام دریافتی خود را به مبلغ کمتری کاهش دهند، و املاک زیادی توسط این بانک ها بازستانی شدند.
- همچنین، عده دیگری از مردم علاقه زیادی به دریافت وام با سود متغیر یا وام ARM داشتند. این وام ها اگر چه در ابتدا از بهره کمتری برخوردار هستند، اما رفته رفته و بسته به شرایط بازار، مبلغ سودشان هم بیشتر می شود. این باعث شد عده ای نتوانند از عهده بازپرداخت سود کلان این وام ها برآیند.
- پیش از این بحران، ارزش مسکن افزایش قابل توجهی داشت، بنابراین بسیاری از مردم از مسکن خود به عنوان سرمایه استفاده کردند و پول بیشتری برای مصارف دیگر خود، مانند خرید اتومبیل و سفرهای تفریحی لوکس, از بانک ها گرفتند. پس از شروع بحران اقتصادی و کاهش ارزش مسکن، مردم حتی نمی توانستند با فروش خانه خود از عهده بازپرداخت مبلغ این وام ها برآیند!
- در آن دوران، اگر افراد 20 درصد مبلغ وام های FHA را پرداخت می کردند، و یا اگر سهمی که از بازپرداخت وام بدست می آوردند به میزان ۲۰ درصد ارزش مسکن می رسید، می توانستند از تهیه بیمه وام مسکن صرف نظر کنند، اما امروزه همه متقاضیان وام های FHA، مجبورند تا پایان مدت بازپرداخت وامشان، بیمه هم تهیه کنند.
دولت آمریکا برای مقابله با این بحران چه راهکار هایی را پیش رو گرفت؟
- از اولین اقدامات دولت، این بود که سود کلان این وام ها را از 5.25 درصد به صفر درصد کاهش دهد تا افراد بیشتری مایل به دریافت وام شوند و سرمایه گذاران دوباره بر روی این وام ها سرمایه گذاری کنند.
- دولت مالیات ها را کاهش داد و تخفیف 600 تا 1200 دلاری به پرداخت کنندگان مالیات ارائه کرد تا آن را خرج کنند. دولت نیز محدودیت های وام را افزایش داد تا شاید بازار مسکن و اقتصاد، دوباره احیا شود.
- با وجود ورشکستگی شرکت های بزرگ و حیاتی چون Lehman Brothers، دولت سعی کرد برای جلوگیری از این عمل، به شرکت بیمه و سرمایه گذاری AIG، هشتاد و پنج میلیارد دلار وام دهد تا ورشکسته نشود. دلیل دولت این بود که این شرکت نقش بزرگی در اقتصاد آمریکا داشت، و ورشکستگی آن می توانست اقتصاد آمریکا را بیش از پیش فلج کند.
- پرزیدنت بوش در سال 2008، برنامه Troubled Asset Relief Program) TARP) را به اجرا درآورد که 700 میلیارد دلار در اختیار دولت قرار می داد که دارایی شرکت هایی که در مرز ورشکستگی قرار دارند را بخرد و سپس با مبلغ بیشتری بفروشد.
- پرزیدنت اوباما در سال 2009، 787 میلیارد دلار را به مالیات، تقویت زیربنای کشور، مدارس، سلامتی جامعه و توسعه انرژی سبز، اختصاص داد.
- پرزیدنت اوباما در سال 2010، برنامه Dodd-Frank را به اجرا درآورد که به دولت اجازه می داد که تا حدودی بر روی اقتصاد مملکت، احاطه داشته باشد. بدین ترتیب که دولت می توانست بانک هایی را که در مرز ورشکستگی قرار دارند، به کنترل خود درآورد و از اعطای وام با بهره هنگفت، جلوگیری کند و از حقوق مشتریان، دفاع کند.
البته هنوز با قاطعیت تمام نمی توان گفت آیا این اقدامات موثر واقع شدند یا نه، اما به هر حال بحران اقتصادی آمریکا، در سال 2009 به طور رسمی پایان یافت.
آثار این بحران بر اقتصاد جهانی چه بود؟
آثار این بحران، حتی پس از پایان آن هم حس می شد. حتی در اروپا، بین سال ها 2011 تا 2014، کشورهای پرتقال، قبرس، ایرلند و یونان، دچار ورشکستگی اقتصادی شدند، و اتحادیه اروپا مجبور شد برای حفظ شرایط آن ها، به آن ها وام های کلانی اعطا کند. این کشور ها مجبور شدند با طرقی همچون افزایش مالیات و کاهش بودجه سلامتی و بازنشستگی، وام های دریافتی خود را بازپرداخت کنند.
ترجمه: مسکن آمریکا | منابع: washingtonpost.com – history.com
